Sociale media: het nieuwe roken?
De video 'Sociale media: het nieuwe roken?' van NOS op 3 analyseert de vergelijking tussen Big Tech en de tabaksindustrie van de jaren negentig. De kern van het betoog is dat, net als Big Tobacco destijds, sociale mediabedrijven de potentiële schadelijke effecten van hun platforms op de mentale gezondheid van jongeren zouden hebben genegeerd ten gunste van winst [02:43].
Dit standpunt wordt ondersteund door een grote Amerikaanse rechtszaak die stelt dat de bedrijven roekeloos hebben gehandeld, wat heeft geleid tot verslaving, depressie, angst en zelfbeschadiging onder jongeren [03:29]. Interne documenten van Meta zouden aantonen dat het bedrijf wist van de schadelijke effecten en de agressieve tactieken om jonge gebruikers te werven, vergeleken met die van sigarettenfabrikanten [04:36].
Echter, het Trimbos Instituut nuanceert het wetenschappelijke bewijs: een direct oorzakelijk verband tussen sociale media en mentale problemen is moeilijk te bewijzen, en persoonlijke eigenschappen spelen een grote rol [07:11]. Het gebruik kent zowel negatieve effecten (online pesten, negatief zelfbeeld) als positieve (sociale steun, identiteitsvorming) [07:27]. Meisjes lijken wel kwetsbaarder voor een negatief zelfbeeld dan jongens, en jongere tieners zijn kwetsbaarder voor depressie [07:43].
De video benadrukt dat sociale media fungeren als een megafoon voor de offline wereld [08:30]. Er is een groeiende maatschappelijke beweging voor het 'smartphone-vrij opgroeien' [13:25], terwijl het 'eindeloos scrollen' door experts wordt erkend als een bewuste techniek om verslaving uit te buiten [11:24]. Het materiaal biedt relevante gespreksstof over mediageletterdheid, zelfregulatie en het kritisch omgaan met digitale platforms in de klas [16:05].
